Wie literatuur uit vroeger eeuwen leest, moet wel over enige (soms veel!) kennis van de bijbel beschikken. Dat geldt ook voor boeken uit de achttiende eeuw, zoals Sara Burgerhart. Al is de houding tegenover geloof en kerk in de tijd van de verlichting kritischer dan ooit, de bijbel wordt niet overboord gezet. We gaan ons in deze opdracht bezighouden met een van de bijbelverwijzingen in Sara Burgerhart.

Opdracht 1

In brief 146 schrijft Abraham Blankaart aan de weduwe Willis in een tussenzin: 'Paulus is mijn man, weetje, en Salomon die van Saartje.' Paulus is een centrale figuur uit het Nieuwe Testament; hij is de motor achter de wereldwijde verspreiding van het christelijk geloof. Maar wie is die Salomo(n)?

      a. Lees voor een kennismaking met koning Salomo hoofdstuk 3 van het bijbelboek 1 Koningen. (In de rest van deze opdracht maken wij gebruik van bijbelencultuur.nl, waar ook de volledige tekst van de bijbel te vinden is; zie bron 1.)
      b. Op bijbelencultuur.nl kun je ook wat beknopte informatie vinden over Salomo; lees bron 2 (ook onder Downloads).
      c. Vat de belangrijkste informatie van 1a en b samen in een tekstje van maximaal 200 woorden.


Opdracht 2

'Paulus is mijn man, weetje, en Salomon die van Saartje.' Wat heeft Saartje met Salomo? Om daar achter te komen moeten we in haar brieven op zoek naar uitspraken over hem. (Je hebt hiervoor de volledige uitgave van het boek nodig, bijv. op dbnl.org.)

      a. De eerste keer dat Sara Salomo noemt is in brief 4. Noteer wat zij over hem opmerkt, en zoek de bijbeltekst op die zij citeert (in Spreuken 21). Betrek hierbij ook het antwoord dat Anna Willis hierop geeft (in brief 12).
      b. Doe hetzelfde bij brief 10; Sara verwijst hier naar Prediker 3:12-13. 
      c. In brief 37 haalt Sara Salomo's beroemdste uitspraak aan: 'Alles is ijdelheid.' Dat is een refreinregel in het bijbelboek Prediker; in de Nieuwe Bijbelvertaling van 2004 wordt hier gewerkt met de zinsnede 'lucht en leegte'. Lees Prediker 1-3 helemaal. Citeert Sara de bijbeltekst in de geest van Salomo, of geeft zij er een heel eigen draai aan? Leg uit, en betrek ook de reactie van Anna Willis (in brief 46) hierbij.
      d. Natuurlijk kent Sara's gekke tante Salomo ook. Zoek haar verwijzingen in brief 7 en brief 33 op en trek de citaten na (Prediker 1:2 en 4:9).


Opdracht 3

Op bijbelencultuur.nl vind je ook een literair terzijde over een idiote tekst uit de vijftiende eeuw, waarin Salomo's wijsheden in een lachspiegel worden getoond: Dat dyalogus of twisprake tusschen den wisen coninck Salomon ende Marcolphus. Lees bron 3 (ook onder Downloads: Lof der Zotheid-bijlage).


Opdracht 4

Op bijbelencultuur.nl vind je ten slotte ook een literair terzijde over … Sara Burgerhart! Lees bron 4 (ook onder Downloads). Schrijf ter afronding een korte tekst (250 woorden) over de manier waarop Wolff en Deken in Sara Burgerhart met de bijbel zijn omgesprongen. (Als je beschikt over de uitgave Sara B., een rebelse vrouw uit de Verlichting is het goed p. 29-30 nog even te lezen.)
Mail je tekst naar de redactie van bijbelencultuur.nl (bijbel@aup.nl).