Gedoe om boeken, het is van alle tijden.

Vraag 1

We beginnen met een casus uit 2013. Zanger Peter Koelewijn ('Kom van dat dak af!') dient een klacht in tegen de nieuwe roman Helleveeg van A.F.Th. van der Heijden. Ga op internet op zoek naar antwoorden op de volgende vragen.
      Vraag a. Wat was het bezwaar van Koelewijn precies?
      Vraag b. Hoe is de zaak opgelost?
      Vraag c. Wat is jouw oordeel over Koelewijns klacht, en over de oplossing?
      Vraag d. Uitgaande van dit geval: hoe vrij is een schrijver volgens jou?


Vraag 2

In 1559 werden alle boeken van Erasmus op de Index, de zwarte lijst van de rooms-katholieke kerk, geplaatst. Bij de versoepeling van die maatregel vijf jaar later werd Lof der Zotheid uitgezonderd: dat bleef verboden.
      Vraag a. Kun jij bedenken wat de Kerk tegen dit boek zou kunnen hebben? Welke hoofdstukken zouden aanleiding kunnen zijn geweest voor een verbod, en waarom dan? Of is misschien de hele strekking van Lof der Zotheid in strijd met de opvattingen van de Kerk? Licht je antwoorden toe.
      Vraag b. Lees bron 1, en noteer alles wat als aanvulling op je antwoorden bij 2a kan gelden.
      Vraag c. Erasmus wordt tegenwoordig vaak geroemd als de grote pleitbezorger van tolerantie. Het is maar de vraag of Erasmus' ideeën over tolerantie overeenkomen met wat men er tegenwoordig onder verstaat. Probeer te achterhalen hoe Erasmus over het verbieden van boeken gedacht zal hebben, in het licht van zijn ideeën over tolerantie.
      Vraag d. Op een website over verboden boeken (bron 2) wordt Lof der Zotheid uiteraard ook genoemd. Lees de informatie over Lof der Zotheid en neem eventuele nieuwe elementen over, ter aanvulling op je antwoorden bij 2a-c.


Vraag 3

We blijven nog even op die site over verboden boeken. Blader eens door de genoemde voorbeelden, en verbaas je: Dik Trom?! Kuifje?! …
      Vraag a. Probeer eens, na het bekijken van wat voorbeelden, te verwoorden waarom boeken in het algemeen verboden werden, en door wie.
      Vraag b. Zou zo'n verbod nu ook nog kunnen? Ook in Nederland? Leg uit.
      Vraag c. In hoeverre ligt de censuur in sommige landen (bijvoorbeeld het verbieden van YouTube en Facebook, in 2014 door de premier van Turkije) in dezelfde lijn?
      Vraag d. Mein Kampf van Adolf Hitler staat ook in het rijtje verboden boeken. Dat boek is nu nog steeds verboden, ook in Nederland! Is dat logisch en terecht? Geef je beargumenteerde mening hierover. Reageer daarbij ook op de twee citaten onder 'Commentaar' bij dit boek op de genoemde website.

Vraag 4

Schrijf ten slotte een betoog van 500-600 woorden over het verbieden van boeken, onder de titel 'Censuur in de 21e eeuw'. Maak daarbij gebruik van de kennis en de ideeën die je hebt opgedaan bij deze opdracht; natuurlijk mag je ook voorbeelden en citaten die je bent tegengekomen gebruiken. Geef antwoorden op vragen als: Moet in literatuur alles kunnen? Heeft een schrijver onbegrensde vrijheid (zie vraag 1d)? Zijn er onderwerpen waarbij die vrijheid beperkt moet worden? En wie zou moeten beoordelen of een boek verboden moet worden: de overheid? de rechter? een vakjury?
Zoals je weet komt het bij een betoog aan op de argumenten, dus maak daar werk van. Houd als publiek lezers van niveau 6 voor ogen. (Je zou ook met je docent kunnen overleggen of je je betoog mondeling voor de klas mag presenteren.)